Alles over whiskyvaten

Op deze pagina vind je alles over whiskyvaten. Zo leggen wij hier uit waarom whisky in vaten rijpt, hoelang whisky minimaal moet rijpen, welke soorten vaten er allemaal gebruikt worden en hoeveel liter er in een vat gaat. Na het lezen van dit artikel weet jij alles over whiskyvaten. Heb jij na het lezen van dit artikel alsnog een vraag? Laat dan een bericht achter onderaan deze pagina en we komen er zo snel mogelijk op terug!

Waarom rijpt whisky in vaten?

Als een whisky gedistilleerd is het (na het distillatie proces) nog niet klaar. De drank moet namelijk nog rijpen om zo zijn karakteristieke smaken te krijgen. Dit rijpen vindt plaats in houten vaten die gemaakt zijn van eiken hout. Hoelang de whisky rijpt en in welke type vat het rijpt heeft veel invloed op de uiteindelijke smaak van de whisky.

Waar worden whiskyvaten van gemaakt?

Iedere whisky moet in houten vaten rijpen, anders mag het eindproduct geen whisky heten. In praktijk worden whiskyvaten gemaakt van eikenhout en dan met name van Amerikaans eikenhout of Europees eikenhout. In Japan gebruikt men sinds kort ook Japans Mizunara eikenhout. Welke van deze drie houtsoorten wordt gebruikt heeft veel invloed op de uiteindelijke smaak en karaktereigenschappen van de whisky.

Amerikaans eikenhout

Amerikaans eikenhout zorgt dat de whisky een diep gouden kleur krijgt. Daarnaast wordt de smaak zoeter, denk hierbij aan smaken als vanille, karamel, honing en noten (kokosnoot, amandel en hazelnoot). Veel whisky barrels worden van Amerikaans eikenhout gemaakt en vrijwel alle Amerikaanse Whiskey wordt hierin gerijpt.

Europees eikenhout

Europees eikenhout zorgt dat de whisky een intense kleur krijgt. Daarnaast wordt de smaak kruidig, fruitig en nootachtig. Denk hierbij aan smaken als kaneel, nootmuskaat, gedroogd fruit en zelfs toffee. Europees eikenhout wordt inmiddels al meer dan 200 jaar gebruikt door Schotse en Ierse distilleerderijen. Het hout komt vooral uit Spanje, Frankrijk en Rusland.

Japans Mizunara eikenhout

Japans Mizunara eikenhout wordt enkel in Japan gebruikt. Deze eiken soort is heel zacht en zorgt voor een lichte kleur whisky. Qua smaak wordt gekenmerkt door karakteristieken van vanille, honing en bloesem. Ook zijn kruiden als nootmuskaat en peper terug te proeven in de whisky. Wel heeft Japans Mizunara eikenhout een nadeel. Zo is deze houtsoort erg poreus waardoor de vaten eerder de kans hebben om te gaan lekken. Om deze reden wordt Japanse whisky eerst op Amerikaans of Europees eikenhout gerijpt. Na enkele jaren wordt de whisky overgegoten in vaten van Japans eikenhout om zo de karakteristieken van het Mizunara hout over te brengen.

Hergebruikte whiskyvaten

Naast nieuwe vaten worden voor het rijpen van whisky vaak ook gebruikte vaten hergebruikt. Denk hierbij aan vaten die gebruikt zijn voor het rijpen van sherry, port, wijn of bourbon. Door de whisky in eerder gebruikte vaten te laten rijpen krijgt de smaak een extra dimensie. Als de whisky in een gebruikt vat is gerijpt dan staat dit op de fles. Een voorbeeld is de Glen Moray Elgin Classic Sherry Cask Finish.

Veel gebruikte vaten voor het rijpen van whisky:

• Sherry (sherry cask finish / PX cask finish)
• Port (port cask finish)
• Wijn (wine cask finish)
• Bourbon (bourbon cask finish)
  

Hoe groot is een whiskyvat?

Hoeveel whisky er in een vat gaat is afhankelijk van het soort vat. Zo zijn er kleine vaten waar zo'n 125 liter in kan, maar ook hele grote vaten waar ruim 700 liter whisky in kan. Over het algemeen kan gezegd worden dat een kleiner vat eerder de whisky op smaak brengt. Dit is bijvoorbeeld de reden waarom Laphroaig een speciale Quarter Cask whiskey heeft ontwikkeld die, door het gebruik van een kleiner vat (Quarter cask vat), eerder op smaak is gekomen. Zo heeft deze whisky na 6 jaar al evenveel smaak als een tienjarige whisky uit een Hogshead vat. Het voordeel van een groot vat is echter dat er meer whisky in kan waardoor er uiteindelijk minder vaten gebruikt hoeven te worden. In onderstaand overzicht vind je alle soorten vaten en de daarbij behorende inhoud. Over het algemeen kan gezegd worden dat de Barrel, Hogshead en Butt het meest gebruikt worden.

Soort vat	Inhoud
Firkin	40 liter
Quarter cask	50 tot 180 liter (Laphroaig gebruikt bv een 125 liter vat)
Rundlet	100 liter
Tierce	150 liter
Barrel	200 liter
Hogshead	250 liter
Puncheon	450 liter
Butt	500 – 600 liter
Port pipe	650 liter
Gorda	700 liter
Tun	1000 liter

Waar worden whiskyvaten bewaard?

Als een whiskyvat eenmaal gevuld is met ‘spirit' moet het minimaal 3 jaar rijpen voordat het whisky mag heten. Maar veel whisky blijft echter langer dan deze 3 jaar rijpen. Denk hierbij aan leeftijden oplopend tot maar liefst 50 jaar. In deze periode liggen de whiskyvaten in zogenaamde pakhuizen (warehouses). Deze pakhuizen zijn uitgerust met stellages waar alle vaten boven elkaar gestapeld kunnen rusten. Soms lopen deze stapels wel op tot maar liefst 20 rijen hoog waardoor er veel whisky kan rijpen in de pakhuizen.

Waar de whiskyvaten liggen te rijpen heeft ook invloed op de smaak. Denk hierbij niet enkel aan de plek (bv aan zee voor meer zilt), maar ook aan de hoogte en de temperatuur (locatie). Dit alles heeft namelijk invloed op de uiteindelijke interactie van het hout met de spirit, en daarmee de uiteindelijke smaak van de whisky.

Waarom worden whiskyvaten liggend bewaard?

Over het algemeen worden alle whisky vaten liggend bewaard. Dit doet men om de druk op het vat goed te verdelen. Zou je het vat namelijk overeind zetten, dan verplaatst alle druk naar beneden waardoor er eerder kans ontstaat op verlies van whisky (toename van het angels share). Desalniettemin zijn er ook whiskydistilleerderijen waar men de vaten rechtop pallets zet. Dit werkt namelijk veel sneller in de logistiek. Vooral als een whisky minder lang hoeft te rijpen (bijvoorbeeld voor een NAS whisky) is dit een goede en voordeligere keuze. Rechtop passen er namelijk meer whiskyvaten in een warehouse.

Wat kost een whiskyvat?

Als je een whiskyvat wilt kopen mag je flink in de buidel tasten. Althans, als het vat vol is natuurlijk! Een leeg vat koop je al voor een €150, maar voor een vol vat moet je aan enkele duizenden euro's denken. Zo kost een Hogshead met daarin zo'n 245 liter whisky zo'n 4.000 pond. Deze prijs is inclusief de huur van de plaats in een pakhuis voor zo'n 10 jaar. Na zo'n 10 jaar kan je de whisky laten bottelen verkopen of heerlijk opdrinken. Een plek waar je een vat whisky kan kopen is bij Bresser & Timmer. Wil je minder uitgeven? Dan kan je ook naar onze oosterburen gaan. Bij de Lidl verkoopt men namelijk een vat met 30 liter whisky voor zo'n €999. Het enige nadeel is wel dat dit product niet in Nederland te koop is. Je moet dus kennissen hebben in Duitsland.

Wat wordt er gedaan met gebruikte whiskyvaten?

Een whiskyvat kan meestal twee tot drie keer gevuld worden voordat hij afgeschreven of opgeknapt wordt. Zo kunnen sommige vaten opnieuw gebruikt worden doordat men de onder- en bovenkant vervangt. Daarnaast wordt ook de gehele binnenkant uitgeschraapt en opnieuw geblakerd zodat er opnieuw whisky in kan rijpen. Is het vat echt op? Dan wordt deze veelal verkocht voor andere doeleinden. Denk hierbij aan het gebruik als regenton, bloempot, accessoire of houtsnippers voor op de BBQ. Wil jij zelf een leeg whiskyvat kopen? Neem dan eens een kijkje bij deze webwinkel of bij bol.com.

Laatste update: 19 Augustus 2022